Arddangosfa

Llun: Max Horkheimer gyda Llusern, golau'r Ymoleuo.

Yn ei ffilmiau cyfweld, mae Alexander Kluge yn aml yn defnyddio'r gannwyll fel trosiad am Ymoleuo. Sylwer ar osgo ymarferol Horkheimer yn y llun hwn: mae'r llusern, a gaiff ei gario yn llaw dde Horkheimer (yn wahanol i Iesu yn narlun Hunt, gweler isod), yn sicrhau bod ganddo'r gallu i ganfod ei ffordd, yn arbennig yn y tywyllwch. Mae rhywun sy'n gallu canfod ei ffordd yn rhywun sy'n hapus, fel y gwelir yn y llun hwn: mae Horkheimer yn gwenu.

Tynnwyd y llun gan un o gyfeillion oes Horkheimer, sef Friedrich Pollock - un arall o oleudai Ysgol Frankfurt.

Yn wahanol i'r golau a roddir gan lusern neu gannwyll, mae golau'r camera yn un byrhoedlog. Fodd bynnag, fe wnaeth y golau fflachiog hwn, gwibiog fel ag yr ydoedd, lwyddo i anfarwoli'r deallusrwydd annibynnol yn pefrio o lygaid Horkheimer.

Cyswllt i bethau eraill a arddangosir:

Gwrthrych: Tystysgrif yn nodi dyfarnu bathodyn anrhydedd i Friedrich Pollock gan ddinas Frankfurt am Main yn 1969 .

Gall dinasoedd hefyd brofi fflachiadau o athrylith. Dyna hanes dinas Almaenig Frankfurt am Main pan ddyfarnodd fathodyn anrhydedd i Friedrich Pollock am ei lwyddiannau yn y Sefydliad Ymchwil Gymdeithasol. Roedd Friedrich Pollock nid yn unig yn gyfaill i Max Horkheimer - goleudy amlycaf y Sefydliad ynghyd â Theodor W. Adorno - ond roedd hefyd yn gyd-sefydlydd y Sefydliad ac yn angor cadarn iddo yn ystod cyfnodau o alltudiaeth. Er ei fod wedi ffoi o grafangau'r Natsïaid yn yr Almaen (roedd yn Efrog Newydd o 1934), fe sicrhaodd Friedrich Pollock bod y Sefydliad yn goroesi'n ariannol a thrwy hynny oroesiad miloedd o ddeallusion a oedd dan erledigaeth.

Delwedd: William Holman Hunt: The Light of the World (fersiwn Manceinion, 1851-1856)

Fe gerddaf â’m llusern,

Cerdda’r llusern â mi.

Yn y nen, disgleiria’r sêr,

Disgleiriwn ninnau islaw.

Tywyll fy llusern,

Af adref,

Rabimel, rabamel, rabwm.

Darlun 1: Carlota Pollock a'i gŵr Friedrich yn eu cartref yn Santa Monica, California (1950).

Sylwch ar y ffordd gender-benodol y pennir lle: Mae Carlota Pollock yn eistedd mewn cadair yn yr ardd, yn darllen llyfr, er mwyn pleser i bob golwg. Tra caiff Friedrich Pollock, ei bortreadu fel goleudy'n eistedd wrth ei ddesg yn gweithio (gyda golwg banoptegol o'i wraig yn yr ardd).

Darlun 2: Carlota Pollock a chyfeilles, ynghyd â Friedrich Pollock, wrth ochr car yn Montagnola (Y Swistir).

Tynnwyd y lluniau gan Annegret Tietzsch, a gyflogwyd gan Friedrich Pollock i fod yn gydymaith i'w wraig Carlota (ca. 1961).

Mae goleudai, er y gallant ymddangos yn ddilechdidol oleuedig, yn tueddu i berfformio'n batriarchaidd.

Ffilm: “Marwolaeth y ddynes dramor” (Der Tod der fremden Frau):

Mae Alexander Kluge yn ail-greu'r math hwn o wrthrychu merched / defnyddio merched yn ei ffilm fer “Marwolaeth y ddynes dramor” (“Der Tod der fremden Frau. Le Liebestod”). Yn y ffilm hon mae Kluge'n adolygu canrifoedd o batriarchaeth imperialaidd a ramanteiddiwyd fel "Liebestod" mewn opera: Richard Wagner “Tristan and Isolde”, Giacomo Meyerbeer “L’Africaine”, Henry Purcell “Dido and Aeneas”, Christoph Willibald Gluck “Armide”. Mae'n cysylltu'r adolygiad hwn â chenedlaethau o'r 'fenyw egsotig' fel nwydd a gwrthrych i'w harddangos ym myd y patriarch trefedigaethol.

Oherwydd golygfeydd o drais a noethni (sy'n anochel wrth adolygu hanes darostwng ac ecsploetio merched), golygwyd y ffilm a ddangosir yn ein harddangosfa.

Bwriad dyfais arnofio personol - boed ar ffurf belt neu siaced achub, siwt arnofio neu fag hynofedd - yw cadw unigolion rhag suddo mewn dŵr, ac mewn trychineb fe all achub eich bywyd. Fodd bynnag, nid mater o ddyfeisiadau'n cael eu llunio oherwydd anghenraid ydoedd yn hanes llunio dyfeisiadau arnofio personol. I’r gwrthwyneb, cawsant eu dyfeisio oherwydd yr ysbryd o ddarganfod, sy'n nodweddiadol o'r holl ddynoliaeth. Felly, daeth y syniad o ddyfeisiadau arnofio personol wrth i ddyfeiswyr feddwl am offer a fyddai'n caniatáu i bobl aros dan y dŵr am gyfnod hir, er mwyn archwilio'r byd tanddwr a oedd, tan hynny'n, terra incognita i bobl.  Ceir tystiolaeth o hyn yn y cyfnod canoloesol hwyr, ond yn gynyddol yn ystod y Dadeni. Gadawodd Vegetius nodiadau yn “De Re Militari” (1476), ac felly hefyd Veranzio yn ddiweddarach yn 1595. Gadawodd Leonardo Da Vinci frasluniau o feltiau achub (gweler delwedd 1); yr enwocaf fodd bynnag yw gwahanol fathau o siwtiau deifio wedi eu gwneud o gorc (gweler delwedd 2). Y bwriad oedd nid achub dynoliaeth y Dadeni, ond yn hytrach ei galluogi i archwilio a meistroli'r holl fydoedd - uwchben ac o dan y dŵr.

Arweiniodd y cywreinrwydd hwn, a hybwyd hefyd gan yr awch filwrol am goncro'r byd, at syniadau am siwtiau a fyddai'n galluogi i ddynion a merched arnofio ar wyneb dŵr. Ond dim ond yn y canrifoedd o ddiwydiannu a ddilynodd y gwelwyd y gwrthrychau hyn yn cael eu gwireddu a'u defnyddio i ddibenion achub o'r môr. Rhagwelwyd eu gwir ddefnydd mewn gwirionedd ganrifoedd ynghynt (gweler delwedd 3).

Darlun 1: Leonardo Da Vinci: “Sketch of a lifebelt” (Paris Manuscript B, f. 81 v), ca. 1488 - 1490

Darlun 2 : Jean-Baptiste de La Chapelle: “Scaphandre” (Tafel IV, in: Jean-Baptiste de La Chapelle, Herrn de la Chapelle gründliche und vollständige Anweisung wie man das von ihm neu erfundene Schwimmkleid oder den sogenannten Scaphander nach untrüglichen Grundsätzen verfertigen und gebrauchen sole), Warsaw, 1776

Darlun 3: “Life jacket memorial Greece”, 2017